Jumat, 18 Oktober 2013

Cangkriman Tembang

Cangkriman iku unèn-unèn utawa ukara kang kudu dibatang. Cangkriman umumé kanggo gégojégan. Ana uga cangkriman kang digawé sayembara ing lakon wayang. Cangkriman ana werna-werna, yaiku: cangkriman wancahan, pepindhan, lan blèndèran (plèsèdan). Ana uga wangsalan kang dijawab dhéwé.

CANGKRIMAN TEMBANG
Umumnya adalah tembang Pucung. Beberapa tembang yangsempat saya kumpulkan adalah:
  1. Tembang Asmaradhana: Wonten ta dhapur sawiji; Tanpa sirah tanpa tenggak; Mung gatraningweteng bae; Miwah suku kalihira; Nging tanpa dlamakan; Kanthaning bokongkadulu; Rumaket ing para priya (Adalah suatu wujud; Tanpa kepala tanpaleher; Hanya berbentuk perut saja; Dan kaki keduanya; Tetapi tanpa telapakkaki; Bentuknya bokong dapat dilihat; Akrab pada para pria). Jawabnya: Celana.Catatan: Pada masa itu belum banyak wanita yang memakai celana luar. Sehinggaketerangan terakhirnya “ Rumaket ing para priya”
  2. Tembang Kinanthi: Wonten putri luwih ayu; Tan ana ingkang tumandhing; Sariranira sangretna; Owah-owah saben ari; Yen rina kucem kang cahya; mung ratri mancur nelahi(Ada putri amat cantik; tidak ada yang menandingi; badan sang dewi; Berubahsetiap hari; Kalau siang suram cahayanya; Hanya pada malam hari bersinarcahayanya). Jawaban: Rembulan
  3. Tembang Pangkur: (Yang ini cangkriman blenderanberbentuk tembang) Badhenen cangkrimaningwang; Tulung-tulung ana gedhang awoh gori; Ana pitik ndhase telu; Gandhenanaendhase; Kyai Dhalang yen mati sapa sing mikul; Ana buta nunggang grobag;Selawe sunguting gangsir. Jawaban: a. Gedhang awoh gori maksudnya gedhangawoh ditegori, pisang berbuah ditebangi; b. Pitik ndhase telu maksudnya pitikndhase dibuntel wulu, ayam kepalanya dibungkus bulu; c. Ki Dhalang maksudnyakadhal dan walang, atau belalang. Jadi kalau mati ya tidak ada yang memikul; d.Ana buta nunggang grobag, maksudnya tebu ditata, tebu setelah ditata dimasukkangerobak, kalau sekarang masuk truk; Selawe sunguting gangsir, maksudnya selaweadalah sak lawe, sebesar lawe atau benang tenun.
  4. Tembang Pucung: Bapak pucung cangkemu marep mandhuwur; Sabane ing sendhang; pencokanelambung kering; Prapteng wisma si pucung mutah kuwaya (Bapak pucung mulutmumenghadap ke atas; Perginya ke mata air; Hinggapnya di pinggang kiri; Sampairumah si pucung memuntahkan air). Jawab: Klenthing tempat air
  5. Tembang Pucung: Bapak pucung dudu watu dudu gunung; Sangkamu ing sabrang; Ngon ingonesang Bupati; Yen lumampah si pucung lembehan grana (Bapak pucung bukan batubukan gunung; Asalmu dari tanah seberang; Piaraan sang Bupati; Kalau berjalansi pucung berlenggang hidung). Jawab: gajah
  6. Tembang Pucung: Bapak pucung renten-renteng kaya kalung; Dawa kaya ula; Pencokanmu wesimiring; Sing disaba si pucung mung turut kutha (Bapak pucung berangkaiseperti kalung; Panjang laksana ular; Tempat bertenggermu besi miring; Yangdidatangi si pucung dari kota ke kota). Jawab: kereta api
  7. Tembang Pucung: Namung tutuk; Lan netra kalih kadulu; Yen pinet kang karya; Sinuduknetrane kalih; Yeku saratira bangkit ngemah-ngemah (Hanya mulut; Dan matadua terlihat; Bila diminta kinerjanya; ditusukkan matanya yang dua; Itulahsyarat dia mengunyah). Jawabannya: Gunting

Tidak ada komentar:

Posting Komentar